دادخواست الزام به تمکین زوجه (زن)

عدم تمکین زوجه چیست؟

عدم تمکین زوجه به معنای آن است که زن در مقابل شوهر خود، وظایف زندگی مشترک و زناشویی را نادیده می­گیرد و از شوهر خود در اموری که قانون مشخص نموده است، اطاعت نمی­کند. قانون مدنی کشور ما، اختیارات گسترده­ای را به مرد اعطا نموده است و زن ممکن است که به هر دلیل از جمله دلایل شخصی و اجتماعی، از انجام اینگونه وظایف قانونی در مقابل شوهر خود امتناع کند. بنابراین، در زمانی که زن از شوهر خود اطاعت نکند، اصطلاح عدم تمکین زوجه (زن) در مقابل شوهر خود مطرح می­شود.

تمکین زوجه شامل چه وظایفی می­شود؟

تمکین زوجه به دو دسته کلی تقسیم­بندی می­شود که شامل تمکین عام و تمکین خاص می­باشد. هریک از این دو دسته، دارای معنای خاص خود می­باشند:

تمکین عام زوجه

مطابق با ماده ۱۱۰۵ قانونی مدنی، یکی از مصادیق تمکین عام زوجه، پذیرش ریاست مرد بر خانواده است. بنابراین زن باید در امور کلی زندگی مشترک، تابع نظرات زوج یا شوهر خود باشد.

همچنین به موجب ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی، زن باید در منزلی که شوهر تعیین می­کند، سکونت نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد. بنابراین، مرد می­تواند ضمن عقد ازدواج، اختیار تعیین منزل مشترک را به زن واگذار کند در غیر این صورت، زن یا زوجه موظف است در منزلی که شوهر تعیین می­کند و مطابق با شأن متعارف زوجه باشد سکونت نماید.

تمکین خاص زوجه

تمکین خاص زوجه به این معناست که زوجه (زن) باید پس از ازدواج، رابطه خاص جنسی با شوهر خود داشته باشد و شوهر خود را از این رابطه خاص بدون دلیل موجه محروم نکند.

موانع قانونی دادخواست الزام به تمکین

در صورتی که زوجه از تمکین در برابر شوهر خود امتناع نماید، شوهر می­تواند برای الزام زوجه به تمکین عام و خاص در برابر خود، دادخواست الزام به تمکین تنظیم نموده و دادخواست خود را در دفتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کند. با این حال، اگر زن برای عدم تمکین خود، دلایل موجه قانونی داشته باشد، دادخواست الزام به تمکین رد خواهد شد و مورد پذیرش دادگاه خانواده قرار نخواهد گرفت. مهمترین دلایل موجه برای عدم تمکین زوجه (زن) عبارت است از:

• استفاده زن از حق حبس بابت مطالبه مهریه
• ابتلای شوهر به یکی از امراض مقاربتی
• عدم پرداخت نفقه توسط شوهر
• فراهم نکردن منزل مشترک و اثاثیه خانه توسط شوهر
• سوء رفتار شوهر یا وجود برخی خصوصیات شخصیتی در مرد مانند اعتیاد و پرخاشگری مستمر که زن را در معرض تهدید جسمی، روانی و شرافتی قرار دهد.

عدم تمکین زوجه به دلیل حق حبس زن برای مهریه

همانطورکه در بالا اشاره شد، زن می­تواند تا زمانی که مهریه او به صورت کامل پرداخت نشده باشد، از تمکین در مقابل شوهر خود امتناع کند مشروط به اینکه تاکنون در مقابل شوهر خود تمکین عام و خاص نکرده باشد.

بنابراین اگر زوجه به منزل مشترک رفته و زندگی مشترک را با مرد آغاز نموده باشد و همچنین اگر زوجه رابطه خاص جنسی با شوهر خود داشته باشد، دیگر نمی­تواند از حق حبس خود تا زمان گرفتن مهریه استفاده کند. رأی وحدت رویه شماره ۷۱۸ هیات عمومی دیوان عالی کشور نیز مؤید همین نظر است.

باید توجه داشت که انجام اینگونه اقدامات توسط زن، حق حبس او را ساقط می­کند ولی زن همچنان می­تواند به تنهایی یا از طریق وکیل مهریه، نسبت به توقیف اموال برای مهریه اقدام کند.

در صورتی که زن در مقابل شوهر خود، هیچگونه تمکین عام و خاصی نکرده باشد و مستحق استفاده از حق حبس خود و عدم تمکین تا زمان دریافت مهریه باشد، شوهر ممکن است که دادخواست اعسار یا قسط بندی مهریه را تقدیم دادگاه کند که در این صورت، زن همچنان می­تواند تا زمان دریافت کامل مهریه، از تمکین در مقابل زوج خودداری کند.

دادخواست الزام به تمکین زوجه در صلاحیت کدام دادگاه است؟

به موجب بند (۸) ماده (۴) قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱، دادخواست الزام به تمکین در صلاحیت دادگاه خانواده است. بنابراین پس از ثبت دادخواست الزام به تمکین زوجه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پرونده شما به دادگاه خانواده محل اقامت زوجه ارجاع می­شود.

مزایای قانونی دادخواست الزام به تمکین زن (زوجه)

در صورتی که مرد دارای کلیه شرایط قانونی لازم برای ثبت دادخواست الزام به تمکین زن (زوجه) باشد و موفق به اخذ رأی قطعی به نفع خود شود، می­تواند از مزایای قانونی زیر استفاده کند:

• عدم پرداخت نفقه به زن ناشزه به دلیل عدم تمکین زن
• زوال شرط تنصیف دارایی به دلیل عدم تمکین که به موجب آن، زن حقی نسبت به نصف اموال موجود مرد بعد از طلاق نخواهد داشت
• کاهش شانس زوجه برای طلاق یک طرفه به استناد عسر و حرج
• امکان ازدواج مجدد مرد به دلیل عدم تمکین زن
• عدم تعلق اجرت المثل زن بابت کارهای خانه در زمان ترک منزل مشترک

نمونه دادخواست الزام به تمکین زوجه

توصیه می­شود که قبل از ثبت دادخواست الزام به تمکین زن (زوجه)، حداقل یک مرتبه اظهارنامه رسمی برای زن فرستاده شود و در این اظهارنامه، به زن اخطار داده شود که در مقابل شوهر تمکین کند. اظهارنامه برای تمکین زوجه باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود و مهلت مشخصی برای تمکین زوجه در اظهارنامه تعیین گردد.

بعد از سپری شدن مدت مندرج در اظهارنامه رسمی بابت تمکین زوجه، مرد باید دادخواست الزام به تمکین زوجه تنظیم نماید. نمونه دادخواست الزام به تمکین زوجه به شرح زیر است و اعداد و ارقام مذکور در نمونه دادخواست زیر تنها به عنوان مثال آورده شده است:

با سلام و احترام

به استحضار می رسانم که اینجانب (ن.د) به شماره ملی (۱۲۳۴۵۶۷۸۹۱) فرزند (ک.د) به موجب عقدنامه پیوست، دارای رابطه زوجیت با (م.الف) به شماره ملی (۱۲۳۴۵۶۷۸۹۲) می­باشم. همسر اینجانب از تاریخ ۰۱/۱۲/۱۴۰۲ تاکنون از انجام وظایف قانونی خود به شرح اظهارنامه پیوست خودداری نموده است و علیرغم درخواست­های مکرر قبلی، همچنان از تمکین در برابر اینجانب خودداری می­نماید. چندان که مستحضر می­باشید، بر اساس مواد ۱۱۰۵ و ۱۱۱۴ قانون مدنی، حقوق مرد مبنی بر ریاست خانواده و اختیار تعیین منزل مشترک در قانون مذکور شناسایی شده است. لذا خواهشمند است که به منظور محکومیت خوانده و صدور رأی مبنی بر الزام زوجه به تمکین و ایفاء وظایف قانونی به شرح فوق­، اوامر و دستورات مقتضی را صادر فرمایید.

سؤالات متداول

۱- آیا می­توان به رأی صادره توسط دادگاه خانواده در خصوص الزام به تمکین زوجه اعتراض نمود؟

بله هریک از زوجین بیست روز مهلت دارند که به رأی صادره در خصوص الزام به تمکین زوجه اعتراض کنند.

۲- آیا ثبت دادخواست الزام به تمکین زوجه و صدور رأی به نفع مرد، حق زن برای دریافت مهریه را ساقط می­کند؟

خیر زن می­تواند در هر زمان برای اجرای مهریه و گرفتن مهریه بدون طلاق، مراحل قانونی را انجام دهد.

۳- آیا پس از ثبت دادخواست الزام به تمکین، زوجین می­توانند طلاق توافقی بگیرند؟

بله پس از ثبت دادخواست الزام به تمکین زن، زوجین می­توانند از طریق وکیل طلاق توافقی، تشریفات ثبت طلاق توافقی را پیگیری نمایند و در این صورت، دادخواست الزام به تمکین زن مسترد خواهد شد.

۴- آیا دعوای الزام به تمکین، اعتبار امر مختومه دارد؟

خیر دعوای الزام به تمکین صرف نظر از قطعیت یا عدم قطعیت رأی، اعتبار امر مختومه ندارد و در هر زمانی، قابل طرح مجدد است.

۴- آیا در طول زمان رسیدگی به دادخواست الزام به تمکین، نفقه به زوجه تعلق می­گیرد؟

در صورتی که رأی قطعی به نفع شوهر صادر گردیده و عدم تمکین زوجه اثبات شود، در این دوره به زوجه نفقه تعلق نمی­گیرد.