اجرت المثل زن چیست؟ تفاوت اجرت المثل و نحله

تعریف اجرت المثل زن در زندگی مشترک

بر اساس تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی، در صورتی که زوجه (زن) کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت ‌المثل باشد، به دستور زوج (مرد) و با عدم قصد تبرع (رایگان بودن) انجام داده باشد، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و مرد را محکوم به پرداخت آن می­کند.

نمونه کارهایی که به آن­ها اجرت المثل زندگی مشترک تعلق می­گیرد

آن دسته از کارهایی که وظیفه زناشویی زن نیست و زن به دستور شوهر و با قصد دریافت اجرت آن انجام دهد، مستحق پرداخت اجرت المثل خواهد بود. برای مثال، کارهایی نظیر نظافت خانه، شستن ظروف، آبیاری گیاهان، آشپزی و خانه داری، نمونه هایی از کارهای واجد شرایط دریافت اجرت المثل هستند.

شرایط مطالبه یا گرفتن اجرت المثل ایام زوجیت

شرایط مطالبه یا گرفتن اجرت المثل ایام زوجیت، به صورت خلاصه عبارتند از:

انجام کار به دستور شوهر

زن برای دریافت اجرت المثل ایام زوجیت باید کارهایی را انجام داده باشد که خواست و اراده شوهر بوده و خودش به صورت داوطلبانه انجام نداده باشد.

انجام کار بدون قصد رایگان بودن

زمانی که تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی اعلام می­دارد که زن باید کارهای خانه بدون قصد تبرع انجام داده باشد، به معنای آن است که زن نباید کارهای خانه را با قصد رایگان یا مجانی بودن انجام داده باشد.

البته اگر زن در طول سال­های زندگی مشترک، کارهای خانه را انجام داده و اعتراضی به این موضوع نکرده باشد، ظواهر امر نشان دهنده این است که زن اینگونه کارها را مجانی یا رایگان و با عشق و علاقه خود به زندگی مشترک انجام داده است و اثبات خلاف آن، بر عهده زن است.

نحوه مطالبه اجرت المثل زن و مراحل آن

نحوه مطالبه اجرت المثل زن و مراحل آن به این صورت است که زن یا وکیل او باید از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه اجرت المثل را ثبت نماید. پس از ثبت دادخواست مطالبه اجرت المثل، قاضی دادگاه برای محاسبه اجرت المثل ایام زوجیت، قرار کارشناسی صادر می­کند و کارشناس با بررسی کلیه شرایط قانونی و شخصی زن، مبلغ اجرت المثل زن را محاسبه می­کند.

مبلغ اجرت المثل زن چگونه محاسبه می­شود؟

برای محاسبه مبلغ اجرت المثل زن بابت ایام زوجیت و زندگی مشترک، کارشناس تعیین شده توسط دادگاه، ویژگی­های زندگی مشترک بین زن و مرد و همچنین ویژگی­های شخصیتی زن مانند سطح تحصیلات، ایام زندگی مشترک، تعداد فرزندان، وضعیت مالی و اجتماعی و نوع کارهای انجام شده توسط زوجه یا زن را مدنظر قرار می­دهد.

تفاوت اجرت المثل زن و نحله چیست؟

اجرت المثل زن در ایام زوجیت و در طول زندگی مشترک قابل مطالبه است ولی نحله فقط پس از درخواست طلاق توسط مرد و در صورت عدم تعلق اجرت المثل به زن، قابل مطالبه خواهد بود.

بنابراین، اگر زوجه خودش درخواست طلاق داده باشد یا مثلا در طلاق توافقی که به خواست و اراده زوجین است، زن یا وکیل طلاق توافقی نمی­توانند نحله را از دادگاه مطالبه کنند.

برخلاف مبلغ اجرت المثل زن که توسط کارشناس منتخب دادگاه تعیین می­شود، قاضی در مورد نحله می­تواند به تشخیص خود و با لحاظ توانایی و وسع مالی مرد، مبلغ نحله را تعیین کند.

آیا مطالبه همزمان اجرت المثل زن و مهریه امکان پذیر است؟

زن یا وکیل مهریه او می­تواند همزمان با درخواست مطالبه اجرت المثل، مهریه را نیز مطالبه کند. در این صورت، زن حتی می­تواند نسبت به گرفتن مهریه بدون طلاق هم اقدام کند. مطالبه همزمان اجرت المثل زن و مهریه، هیچگونه مانع قانونی ندارد و زن مجوز قانونی برای چنین اقدامی را دارد.

آیا زن می­تواند اجرت المثل و نحله خود را ببخشد؟

زن می­تواند علاوه بر بخشیدن مهریه، اجرت المثل و نحله خود بابت ایام زوجیت را نیز ببخشد و حتی می­تواند در زمان صدور رأی توسط دادگاه، از این حقوق صرف نظر کند.

نحوه قسط بندی اجرت المثل زن و نحله چگونه است؟

در صورتی که مرد محکوم به پرداخت اجرت المثل زن و نحله شود، مرد برای پرداخت حقوق مالی زن مانند مهریه، اجرت المثل و نحله، دو راه خواهد داشت:

• پرداخت یکجای کلیه حقوق مالی زن
• قسط بندی پرداخت حقوق مالی زن

بنابراین مرد می­تواند مانند قسط بندی مهریه، برای تقسیط اجرت المثل زن و نحله نیز دادخواست مستقل ارائه دهد. البته شرط ارائه چنین درخواستی این است که مرد هیچگونه اموالی غیر از مستثنیات دین که شرایط آن در توقیف اموال برای مهریه هم رعایت می­شود، نداشته باشد. در واقع، در صورت اثبات عدم توانایی مالی مرد برای پرداخت یک جای حقوق مالی زن مانند مهریه، اجرت المثل یا نحله، قسط بندی آن ممکن خواهد بود.

نمونه دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت چگونه است؟

زن می­تواند برای مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت، خودش به تنهایی یا از طریق وکیل برای تنظیم دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت اقدام کند و در صورتی که به صورت همرمان برای اجرای مهریه نیز اقدام نموده باشد، می­تواند از وکیل مهریه خود بخواهد که اجرت المثل ایام زوجیت را نیز از دادگاه مطالبه کند.

نمونه دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت به صورت زیر است و اعداد و حروف به صورت تمثیلی و اختصاری ذکر شده­اند:

با سلام و احترام

به استحضار مرجع محترم قضایی می رسانم که اینجانب (م.الف) به شماره ملی ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۱ فرزند (الف.م) به موجب عقدنامه پیوست، همسر قانونی (ج.ت) به شماره ملی ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۲ می­باشم. اینجانب در طول ایام زوجیت به مدت (۲) سال در حال زندگی مشترک با نامبرده می­باشم و در طول این مدت به دستور شوهر قانونی خود، نسبت به انجام کارهای خانه اقدام نموده­ام به شرط آنکه اجرت اینگونه اقدامات را دریافت نمایم. لیکن شوهر اینجانب علیرغم لزوم پرداخت اجرت المثل ایام زوجیت به شرح تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی، از ایفاء تعهد قانونی خود استنکاف نموده است. لذا خواهشمند است که جهت تعیین مبلغ اجرت المثل و صدور حکم محکومیت خوانده مبنی بر پرداخت اجرت المثل ایام زوجیت به شرح فوق­، اوامر و دستورات مقتضی را صادر فرمایید.

سؤالات متداول

۱- در صورتی که زن منزل مشترک را ترک کند، ایا می­تواند اجرت المثل بخواهد؟

در طول روزهایی که زن خانه را به صورت یکجانبه ترک کرده است، اجرت المثل ایام زوجیت قابل مطالبه نیست.

۲- آیا اجرت المثل همزمان با نفقه قابل مطالبه است؟

دریافت اجرت المثل همزمان با نفقه اشکال قانونی ندارد و زن می­تواند هر دو را به صورت همزمان مطالبه کند.

۳- آیا برای گرفتن اجرت المثل زندگی مشترک تفاوتی میان زنان شاغل و خانه دار وجود دارد؟

با توجه به اینکه زنان شاغل وقت کمتری را به کارهای خانه اختصاص می­دهند و بیشتر زمان خود را خارج از خانه سپری می­کنند، مبلغ اجرت المثل زندگی مشترک آن­ها در مقایسه با زنان خانه دار کمتر است مگر اینکه میزان کار آن ها یکسان باشد.

۴- آیا امکان مطالبه اجرت المثل یا نحله برای رابطه خاص زناشویی وجود دارد؟

با عنایت به اینکه رابطه زناشویی از وظایف شرعی زن و مرد می­باشد، امکان مطالبه اجرت المثل یا نحله برای رابطه خاص زناشویی وجود ندارد.